Od dawna znana jest lecznicza funkcja muzyki. Jest ona naturalną potrzebą człowieka, a swoim zasięgiem oddziałuje przede wszystkim na emocjonalną sferę osobowości. Wpływa zatem na psychikę ludzką wywołując określone przeżycia, wrażenia i zachowania. Dlatego też muzyka w rękach pedagoga czy terapeuty może być środkiem o dużych możliwościach oddziaływania terapeutycznego i rewalidacyjnego.
Współczesna pedagogika słusznie przyznaje muzyce ważną rolę w ogólnym kształceniu i wychowaniu. Muzyka dysponuje bardzo różnymi formami aktywności: śpiew, gra na instrumentach, rytmiczna recytacja, ruch przy muzyce, tworzenie i słuchanie muzyki. To sprawia, że pełni ona wyjątkową rolę w profilaktyce i terapii. Pomimo wysiłku badaczy, nie ma dowodów na to, że poszczególny styl lub rodzaj muzyki oddziałuje na pacjentów w ten sam sposób. Nie powstały również żadne badania, które identyfikowałyby szczególny rodzaj muzyki jako korzystny dla wszystkich dzieci autystycznych. Fakt, że muzyka jest angażującym bodźcem dla wszystkich, stąd również dla dzieci z autyzmem, oraz, że wiele z nich może z sukcesem uczestniczyć w zajęciach muzycznych, przyczynia się do uznania wartości muzyki w terapii autyzmu. Dzieci uczestnicząc w zajęciach muzycznych zaspokajają potrzeby komunikacyjne, sensomotoryczne, poznawczo-ruchowe, społeczne i emocjonalne. W czasie zabaw przy muzyce dziecko odbiera równocześnie wiele bodźców płynących z różnych zmysłów: widzi, słyszy, przemieszcza się, dotyka, a zmysł kinestetyczny informuje o położeniu poszczególnych części ciała. Muzyka jest jednym ze środków ułatwiających dziecku autystycznemu zdobycie doświadczeń sensorycznych. Sam proces tworzenia dźwięku za pomocą instrumentu muzycznego daje dziecku autystycznemu wiele doświadczeń kinestetycznych, dotykowych i słuchowych. W trakcie wydobywania dźwięku istnieje możliwość odczucia nie tylko różnej siły uderzenia palcem o klawisz, szarpnięcia struny, uderzenia pałeczką o sztabki cymbałków, czy bęben, ale i porównania tego działania z jakością „wyprodukowanego” dźwięku. Prowadząc zajęcia z zakresu muzykoterapii przedszkolnej z dziećmi autystycznymi wykorzystuję: ćwiczenia oddechowe, słuchowe, dotykowe, mowy, śpiewanie piosenek, muzykowanie przy pomocy gestodźwięków, przedmiotów codziennego użytku, gry na instrumentach perkusyjnych i własnej konstrukcji improwizacje wokalne, instrumentalne, muzyczno-ruchowe, ćwiczenia naturalnych form lokomocji, wykonywanie ruchów naśladujących czynności dnia codziennego, zabawy muzyczno-ruchowe, opowieści ruchowe. Ponieważ zbliża się czas Świąt Bożego Narodzenia, szczególnie ciekawy dla dzieci - kolorowy, tajemniczy, zaskakujący, zachęcam Państwa do wykorzystania tego okresu do wspólnych zabaw muzycznych ze swoimi dziećmi. Materiał muzyczny mogą stanowić piękne polskie kolędy i pastorałki. Refren znanej kolędy „Dzisiaj w Betlejem” może stanowić inspirację do opowieści ruchowej, podczas której naśladujemy czynności zwierząt, aniołów i królów. Śpiewając poszczególne zwrotki możemy, np. kołysać się do przodu i do tyłu i utulać dziecko lekko je dociskając. Śpiewanie poprawia świadomość słuchową, pamięć i umiejętności językowe, lekkie dociskanie pobudza odbieranie wrażeń pochodzących z receptorów w stawach i mięśniach, a ruch w przód i w tył działa uspokajająco. Rozpoznawanie głośnego śmiechu zbliżającego się św. Mikołaja, dzwoneczków elfa, albo tętniących po śniegu kopyt renifera ciągnącego sanie z prezentami, to ciekawy materiał do rozwijania koncentracji uwagi, rozpoznawania słuchowego i kształtowania wyobraźni małych dzieci. Życzę radości płynących ze wspólnych zabaw z dziećmi i wielu własnych inspiracji muzycznych.
Elżbieta Banaczek – pedagog specjalny, nauczyciel rytmiki metodą Carla Orffa, terapeuta SI
Bibliografia: „Zastosowanie muzykoterapii u dzieci z autyzmem” Ksenija Auryć, Ana Katusić www.arterapia.pl „Terapia dzieci muzyką, ruchem, mową: Janina Stadnicka, W-wa 1998