Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi, czyli ADHD jest zaburzeniem, które rozpoczyna się we wczesnym dzieciństwie i obejmuje trzy główne grupy objawów: nadmierną ruchliwość, zaburzenia koncentracji uwagi i nadmierną impulsywność.

Rozpoznanie ADHD stawia się najczęściej na podstawie kryteriów diagnostycznych klasyfikacji ICD-10. Aby spełnić kryteria rozpoznania objawy muszą wystąpić przed 7 rokiem życia dziecka, trwać przez co najmniej 6 miesięcy, utrudniać codzienne funkcjonowanie i pojawiać się przynajmniej w dwóch różnych środowiskach, w których dziecko funkcjonuje (np. w domu i w szkole).

Objawy ADHD dzieli się na trzy główne grupy:

1. Objawy nadruchliwości:

• dziecko jest pobudzone: ciągle się wierci, porusza rękami, nogami,
• nadmierną ruchliwość obserwuje się w różnych sytuacjach i miejscach, dziecko nie umie dostosować swojego zachowania do okoliczności,
• nie potrafi „wysiedzieć w jednym miejscu“, gdy się tego od niego oczekuje,
• jest nadmiernie ruchliwe lub gadatliwe nawet w sytuacjach, gdy takie zachowanie jest niewłaściwe,
• podczas zabawy często zachowuje się nieadekwatnie głośno, nie umie odpoczywać w ciszy i spokoju.

U nastolatków objawy nadmiernej aktywności ruchowej często są mniej widoczne niż u dzieci, ponieważ w miarę dorastania łatwiej jest im opanować potrzebę bycia w ruchu. Zamiast tego przeżywają uczucie wewnętrznego niepokoju.

2. Objawy zaburzeń koncentracji uwagi:

• podczas nauki, odrabiania zadań, wykonywania obowiązków dziecko nie zwraca uwagi na szczegóły, popełnia błędy wynikające „z niedopatrzenia“,
• nie potrafi skoncentrować się nieciekawym dla niego zadaniu, choć zwykle bez problemu skupia się na czynności, która go interesuje (np. zabawa, oglądanie telewizji, gra na komputerze lub nauka przedmiotu, który je ciekawi),
• wygląda, jakby nie słuchało, co się do niego mówi; często trzeba kilkakrotnie powtórzyć komunikat lub polecenie, żeby dziecko zareagowało,
• ma trudności w postępowaniu według instrukcji, przerywa wykonywanie zadań lub obowiązków i nie kończy ich,
• ma problemy z zaplanowaniem aktywności i zadań, zwleka z ich rozpoczęciem lub odkłada ich wykonanie na ostatnią chwilę,
• unika lub z dużą niechęcią podejmuje zadania wymagające długotrwałego wysiłku umysłowego,
• gubi rzeczy – zabawki, przybory szkolne, narzędzia; często nie pamięta, gdzie zostawiło dany przedmiot,
• łatwo rozprasza się pod wpływem bodźców zewnętrznych,
• często zapomina o codziennych obowiązkach, np.: pościeleniu łóżka, wyprowadzeniu psa.

3. Objawy nadmiernej impulsywności:

• dziecko często odpowiada na pytanie, zanim pytająca osoba skończy je zadawać,
• w sytuacjach grupowych (np. w grach i zabawach) nie umie spokojnie czekać na swoją kolej,
• przerywa innym rozmowę lub czynność, „wtrąca się“ w wypowiedzi i aktywności innych,
• jest gadatliwe, mówi to co myśli bez zastanowienia i nie zważając, czy w danej sytuacji tak „wypada“.

Czy twoje dziecko ma ADHD?

Zespół ADHD rozpoznaje przede wszystkim psychiatra dziecięcy, często z pomocą psychologa. Niezwykle ważne są też obserwacje rodziców - pierwsze oznaki ADHD można zauważyć już przed 7. rokiem życia. Na co zwrócić uwagę?

1. Czy dziecko ma trudności z zadania mi szkolnymi i obowiązkami w domu?
2.Czy trudno mu skupić się na jednej grze lub zabawie?
3. Czy niechętnie wykonuje zadania wymagające długiego w czasie wysiłku?
4. Czy sprawia wrażenie wiecznie roztargnionego?
5. Czy wykonywanie poleceń sprawia mu trudność?
6. Czy częściej niż inne dzieci przynosi uwagi od wychowawców za złe zachowanie? 
7. Czy wyraźnie rozprasza się, słysząc jakiś dźwięk lub hałas?
8. Czy trudno mu jest usiedzieć w jednym miejscu?
9. Czy wierci się nerwowo, zaciska ją ręce lub stopy?
10. Czy jest mało zręczne?
11. Czy z trudem odpoczywa, siedzi lub bawi się w spokoju?
12. Czy jest nadmiernym gadułą?
13. Czy świat jego wyobrażeń miesza mu się z rzeczywistością?
14. Czy biega, jakby nigdy nie wyczerpywała mu się energia?
15. Czy odpowiada niepytane, wtrąca się do rozmów, nie słucha do końca?
16. Czy częściej niż zwykle jest drażliwe - łatwo przechodzi od płaczu do śmiechu?
17. Czy wobec innych jest konfliktowe, a nawet agresywne?
18. Czy może jest nadmiernie lękliwe i bojaźliwe?

Zanim jednak padnie diagnoza: ADHD, należy wykluczyć inne dolegliwości związane z nadmiernym pobudzeniem czy kłopotami z koncentracją, tj. zaburzenia hormonalne, niedowidzenie, niedosłuch, lęk i depresję, niedorozwój umysłowy. Jeśli zaś trudności pojawią się nagle, mogą być po prostu reakcją na stres lub chorobę somatyczną.