Nowe doświadczenia społeczne, wzmożony rozwój fizyczny, dynamizacja funkcji poznawczych i rozwój mowy charakteryzują rozwój dziecka w okresie przedszkolnym.

W zakresie doświadczeń społecznych między 2. a 6. rokiem życia dziecko zmierza w kierunku coraz większej samoświadomości siebie: lepiej rozumie emocje własne, dostrzega potrzeby innych osób, nabiera zdolności regulowania ekspresji emocji, nabywa umiejętności zaradczych, które pozwalają mu kształtować pozytywne kontakty z dorosłymi i rówieśnikami. To także czas pewnego kompromisu- przedszkolak dostrzega wartość własnej inicjatywy w osiąganiu założonych celów, ale także uczy się poszanowania woli innych osób.

W zakresie rozwoju emocjonalnego z typowych emocji, które pojawiły się już w wieku poniemowlęcym, a obserwowanych również w zachowaniu dzieci w wieku przedszkolnym wymienić można: strach, gniew, złość, radość, wstyd, niechęć czy też zazdrość. Ale właśnie w okresie przedszkolnym uczucia te stają się bardzo wyraziste, zaś ekspresyjność(mimika i pantomimika) wielu czynności służy wyrażaniu przeżyć emocjonalnych. Prawie do końca okresu przedszkolnego wskutek niepełnej dojrzałości układu nerwowego i niewykształconych jeszcze procesów hamowania – dziecko jest bardzo pobudliwe. Niedojrzałość układu nerwowego przyczynia się również do tego, że emocje dziecka są krótkotrwałe, łatwo powstają i szybko się kończą, dziecko bardzo szybko przechodzi z jednego stanu emocjonalnego w drugi. W miarę jak wzrasta sposób wyrażania emocji staje się mniej gwałtowny, by ostatecznie właśnie pod koniec okresu przedszkolnego wkroczyć w etap rozwoju uczuć wyższych – intelektualnych, społecznych, moralnych i estetycznych.

W okresie przedszkolnym następuje dynamizacja funkcji poznawczych: rozwój pamięci, myślenia, uwagi oraz mowy.

Uwaga przedszkolaka jest przede wszystkim mimowolna: nie jest ani zbyt trwała, ani też podzielna. Przykuwają ją mocne i interesujące bodźce w trakcie zabawy, dziecko zajęte atrakcyjną czynnością, nie potrafi bez protestów oderwać się od niej. Pod koniec okresu przedszkolnego kształtuje się uwaga dowolna, sterowana wysiłkiem woli, rozwijająca się pod wpływem zadań i poleceń stawianych dziecku.

Specyfika i dynamika myślenia dziecka w okresie przedszkolnym nierozerwalnie wiąże się ze zmysłowymi, bezpośrednimi czynnościami poznawczymi. Dominuje myślenie konkretno-wyobrażeniowe związane z obserwacją bezpośrednich spostrzeżeń, ale i nieskrępowanych wyobrażeń.

Pamięć- podobnie jak uwaga- ma początkowo charakter mimowolny i emocjonalny. Dziecko szybciej zapamiętuje to, co zawiera ładunek emocjonalny. Zdolność świadomego zapamiętywania, przypominania i odtwarzania danego fragmentu rzeczywistości, czyli pamięć dowolna, rozwija się pod koniec okresu przedszkolnego.

W porównaniu do dużej dynamiki, zachodzącej w organizmie niemowlęcia, rozwój fizyczny dziecka w wieku przedszkolnym charakteryzuje się powolnymi, stopniowymi zmianami. U dziecka przedszkolnego zmienia się przede wszystkim sylwetka: w wyniku szybkiego wzrostu kończyn i tułowia następuje wydłużenie ciała, klatka piersiowa poszerza się, czaszka powiększa się nieznacznie, natomiast zwiększa się wyraźnie część twarzowa.

Dzieci przedszkolne cechują się bardzo dużą ruchliwością: chętnie biegają, skaczą, przysiadają, wspinają się, podnoszą i przenoszą rozmaite rzeczy. Między 5-6 rokiem życia za sprawą szybkiego przyrostu masy mięśniowej nasila się potrzeba ruchu. Przedszkolak opanowuje swobodny chód i bieg, a czynności te cechują się właściwym rytmem, płynnością i harmonią. Nadal jednak czynnościom dziecka brak elastyczności, dokładności i przewidywania. Dzieci w tym wieku przyswajają kilka umiejętności ruchowych jednocześnie. Kształtują się kombinacje różnych form ruchu: biegu i skoku, biegu i kopnięcia piłki, chwytu i rzutu. Zaznacza się duża zmienność ruchów i niska zdolność do koncentracji na jednej czynności. W wieku przedszkolnym wzrastają również umiejętność utrzymywania ciała w równowadze oraz czynności manualne. Dziecko w toku posługiwania się przedmiotami i narzędziami codziennego użytku podczas ubierania się, mycia, jedzenia i prac plastyczno-konstrukcyjnych zdobywa wprawę w czynnościach ręcznych. W efekcie manipulacji rozwija się koordynacja wzrokowo-mięśniowa, podporządkowanie ruchów spostrzeżeniom wzrokowym, a w związku z tym wzrasta celowość ruchów dziecka, umożliwiająca działanie w nowych sytuacjach, realizowanie pomysłów, wykonywanie prac użytecznych.

Rozwój mowy w okresie przedszkolnym stanowi okres swoistej mowy dziecięcej rozpoczynający się od 3 i trwający do 6-7 roku życia. Trzylatek powinien umieć wymawiać wszystkie samogłoski: a, ą, o, u, e, ę, i, y oraz długą listę spółgłosek:

*p, b, m- i zmiękczone: pi, bi, mi

*f, w, fi, wi

*ś, ć, ź, ń, dź

*k, g, ch, ki, gi, chi

*t, d, n

*l , li, j, ł

Pod koniec tego okresu mogą pojawić się głoski: s, z, c, czasem dz, a nawet sz, ż, cż, dż. Jednak dziecko może mieć z nimi trudności, gdyż narządy mowne nie są jeszcze dostatecznie sprawne. Bywa, że w trudniejszych wyrazach zastępuje wymienione głoski łatwiejszymi.

Trzylatek zatem w miarę sprawnie posługuje się mową- dopuszczalne są jeszcze zniekształcenia i błędy w wymowie ponieważ etap rozwoju mowy wciąż nie jest zakończony.

W 4 roku życia dziecko coraz więcej rozumie, odpowiada na pytania i coraz więcej ich zadaje, wykonuje polecenia, potrafi mówić o przeszłości i przyszłości. Na tym etapie mowa dziecka powinna być zrozumiała nie tylko dla najbliższych, ale także dla innych osób.

Pięcioletni przedszkolak posługuje się wielozdaniowymi wypowiedziami: potrafi wyjaśnić znaczenie słów, opisywać cechy przedmiotów i możliwości ich wykorzystania, stopniowo unika nieprawidłowości gramatycznych. Dziecko dokonuje autokorekty i chętnie poprawia wypowiedzi innych.

Sześciolatek powinien mieć już opanowaną mowę, realizacja wszystkich dźwięków języka polskiego powinna być prawidłowa. Dziecko w tym wieku potrafi uwzględnić kolejność zdarzeń i łączące je zależności przyczynowo-skutkowe, stosuje prawidłowo formy gramatyczne, używa dość bogatego i zróżnicowanego słownictwa, zasób słów i ton głosu odpowiadający danej sytuacji, pozwalają dziecku w sposób satysfakcjonujący wyrażać swoje opinie i pragnienia. Ma już utrwaloną prawidłową realizację najtrudniejszej głoski ”r” , umie porównywać (odnajdywać różnice i podobieństwa) oraz klasyfikować przedmioty pod względem wielkości, kształtu, koloru, ciężaru, funkcji użytkowej, dokonuje analizy i syntezy słuchowej wyrazów o prostej budowie fonetycznej, wyodrębnia głoski na początku, na końcu i w środku wyrazu, samodzielnie wymyśla wyrazy rozpoczynające się na daną głoskę

Po 6-7 roku życia dobiega końca tzw. okres krytyczny dla rozwoju mowy: proces jej rozwoju ulega spowolnieniu, a następnie wygasa. Wszelkie konsekwencje zakłóceń czy zaniedbań we wcześniejszym okresie życia wymagają intensywnej terapii i profesjonalnego wsparcia.

Okres przedszkolny zatem obfituje w bardzo bogaty repertuar nowych doświadczeń społecznych, dynamizuje się intelektualny, emocjonalny, językowy oraz ruchowy rozwój dziecka. To nadal czas beztroskiej zabawy, radości i uśmiechu ale także zadań i obowiązków stawianych dziecku. To czas kształtowania postawy akceptacji wobec innych, nabywania umiejętności współpracy i współdziałania, twórczego wyrażania własnej ekspresji, wyrażania swoich potrzeb i samodzielności. To także czas wyjątkowej troski, uwagi i działania Rodzica. Troski i uwagi zorientowanej na wspieranie prawidłowego rozwoju dziecka, ale także natychmiastowej interwencji w przypadku niepokojących objawów.