Początek września wiąże się dla uczniów z powrotem do szkoły, a wraz z nim do codziennych obowiązków. Nie wszystkie jednak dzieci wraz z początkiem roku szkolnego chętnie zabierają się do nauki. Wielu uczniów próbuje odwlekać odrabianie prac domowych, odkładać szkolne obowiązki na później, a kiedy już siądą do książek, robią to z niechęcią i z niezadowoleniem. Rodzice często zastanawiają się, co mogą zrobić, aby zwiększyć motywację dziecka do nauki?

Najpierw należy sobie jednak odpowiedzieć na pytanie, czym właściwie jest owa motywacja?

Motywacja:

to wola do działania,

energia ukierunkowana na dany cel,

poczucie, że ja chcę coś zrobić.

Poczucie to musi wypływać z nas samych, nikt nie jest w stanie nam narzucić, albo zmusić nas do tego, aby nam się chciało wykonać daną czynność, można jednak sprawić, aby ta czynność była wykonana przez nas z większą chęcią i zaangażowaniem. Jest to motywacja wewnętrzna, której wspieranie jest niezwykle ważne w trakcie nabywania przez dzieci nowych wiadomości i umiejętności szkolnych.
Badania pokazują, że dzieci z rozwiniętą motywacją wewnętrzną, w przyszłości stają się:

- osobami bardziej kreatywnymi,

- bardziej zaangażowanymi w swoją pracę,

- osiągają lepsze rezultaty,

- umieją stawiać sobie cele i efektywnie je realizować,

- mają wyższą samoocenę,

- są bardziej samodzielne i odpowiedzialne.

Motywację wewnętrzną odróżnić należy od motywacji zewnętrznej.

Motywacja zewnętrzna oparta jest na metodach „kija i marchewki” (kar i nagród). Metody te są skuteczne i jakże chętnie wykorzystywane, trzeba jednak pamiętać, że ich działanie jest krótkoterminowe i warunkowe – dzieci podejmują działania
w momencie, kiedy oczekują po nim nagrody, lub aby uniknąć kary. W przyszłości powoduje to:

- trudności w określaniu i zaspokajaniu własnych potrzeb,

- trudności w stawianiu sobie celów i w ich realizacji,

- nieumiejętność w samodzielnym podejmowaniu decyzji oraz braniu za nie odpowiedzialności.

Warto więc sobie uświadomić, że jedynie wzbudzanie u dzieci motywacji wewnętrznej może przynieść pozytywne długoterminowe skutki dla ich prawidłowego funkcjonowania i sprawić, ze staną się one samodzielnymi, integralnymi osobami.

Każde dziecko jest inne i inne metody będą się najlepiej sprawdzać przy wspieraniu jego motywacji do nauki, jednak istnieje kilka uniwersalnych.

SPOSOBY MOTYWOWANIA DO NAUKI:

1. Niezwykle ważna jest dobra organizacja czasu nauki. Warto wspólnie z dzieckiem stworzyć stabilny harmonogram dnia, w którym znajdzie się zarówno czas na naukę, jak i na odpoczynek, czy realizację zainteresowań dziecka. Najlepiej, aby dziecko odrabiało lekcje o stałej porze, w miejscu, gdzie jest cicho i spokojnie, gdzie może się skoncentrować i nic go nie rozprasza.

2. Proces nabywania wiedzy szkolnej powinien być oparty na systematyczności.

Należy uświadomić dziecku, że przyswajanie wiedzy stopniowo i małymi partiami zajmuje stosunkowo niewiele czasu i nie wymaga zbyt dużego wysiłku. Zapobiega ponadto pojawianiu się zaległości programowych.

3. Istotny wpływ na motywację dziecka do nauki ma również pozytywna ocena efektów własnej pracy.

Warto pamiętać o tym, aby zauważać nawet niewielkie osiągnięcia dziecka i aby chwalić je nawet za drobne postępy. Nie należy stawiać dziecku zbyt wygórowanych wymagań, a swoje oczekiwania trzeba zawsze dostosować do jego możliwości.

4. Nie należy wyręczać dziecka w odrabianiu jego prac domowych, jak również nie podawać mu gotowych rozwiązań.

Można jedynie naprowadzić na właściwe rozwiązanie, udzielić wskazówek, wyjaśnić pojawiające się wątpliwości. Ważne, aby wdrażać ucznia do samodzielności. Samodzielnie rozwiązane zadanie może bowiem dostarczyć dziecku dużej satysfakcji, wzmacnia w nim również poczucie, że jest w stanie poradzić sobie z wszelkimi napotkanymi trudnościami.

5. Warto zapoznać dziecko z różnorodnymi sposobami i technikami ułatwiającymi zapamiętywanie przyswajanych treści.

Dobrym sposobem zapamiętania są notatki z wykorzystaniem różnych kolorów, podkreśleń i zabawnych rysunków; bazowanie na skojarzeniach; robienie wykresów, map myśli; słowa klucze i hasła w książkach, na tablicy, ścianie, biurku - do wyboru, zgodnie z preferencjami dziecka).

6. Ważne, aby pokazywać dziecku korzyści płynące z posiadania wiedzy a także to, w jaki sposób powiązać zdobytą wiedzę z codzienną rzeczywistością i jak wykorzystać ją w praktyce.

Dziecko stawiające sobie za cel zdobycie wiedzy lepiej się uczy, a także czerpie większą przyjemność z nauki.

7. Istotny jest rozwój zainteresowań i pasji dziecka.

Należy być wyrozumiałym dla upodobań dziecka, a także wspierać dziecko w realizacji wybranych przez siebie zainteresowań, co korzystnie wpłynie zarówno na rozwój poznawczy, jak i na samoocenę dziecka.

Pamiętajmy jednak, że nawet najlepsze metody i najbardziej usilne próby wpływania na motywację dziecka mogą zawieść, jeśli sami nie będziemy dawali dziecku przykładu własnym postępowaniem! To od nas dorosłych zależy, czy dziecko nauczy się systematycznej pracy i obowiązkowości. Brak motywacji do nauki wynika najczęściej z nie wykształcenia u dziecka nawyków do uczenia się, bądź też jest skutkiem doznanych przez dziecko niepowodzeń. Dziecko potrzebuje zrozumienia ze strony rodziców, wsparcia i wiary, że sobie poradzi, a wtedy nauka stanie się dla niego przyjemnością.

Chcesz pomóc dziecku zwiększyć motywację do nauki:

podkreślaj znaczenie nauki w życiu człowieka, pokazuj praktyczne zastosowania informacji zdobytych w szkole

powtarzaj myśl, że nauka jest celem sama w sobie

nie przypisuj zbyt dużej wagi ocenom, a raczej skupiaj się na nowych wiadomościach i umiejętnościach, które dziecko zdobyło

wyrażaj się pozytywnie o szkole i o nauczycielach

doceniaj wysiłek włożony w pracę i samodzielność dziecka

dostrzegaj nawet najmniejsze osiągnięcia dziecka

nie krytykuj, nie oceniaj

nie wyśmiewaj niepowodzeń, ale wskaż w jaki sposób można uczyć się na błędach

pomagaj, ale nie wyręczaj

nie stawiaj wobec dziecka wymagań ponad jego możliwości

wzbudzaj w dziecku zainteresowania wieloma dziedzinami życia

stwórz warunki i możliwości do poszerzania wiedzy i doświadczeń dziecka

pomagaj w rozwijaniu umiejętności potrzebnych w nauce (czytanie ze zrozumieniem, zapamiętywanie, notowanie, koncentracja uwagi itp.)

wspieraj dziecko w każdej sytuacji.

Mgr Anna Berlińska

Psycholog Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej w Radomiu