W przypadku autyzmu dziecięcego niezmiernie istotne jest postawienie właściwego rozpoznania w jak najwcześniejszym okresie życia. Wcześnie rozpoczęta terapia stwarza warunki do znacznego polepszenia funkcjonowania dziecka. Przede wszystkim nie dopuszcza do narastania objawów oraz wtórnych uszkodzeń i zaburzeń rozwojowych. We wczesnym okresie rozwoju układ nerwowy dziecka charakteryzuje się wyjątkowo dużą plastycznością, dzięki czemu istnieje możliwość skutecznej korekcji zaburzonych funkcji, a także kompensacji deficytów. Małe dzieci są ponadto bardziej podatne na stosowane wobec nich programy terapii oraz czynią ogólnie szybsze postępy. Nie obserwuje się u nich zaległości w zakresie wiadomości i umiejętności. Nie zdążyły wykształcić trwałych przyzwyczajeń do określonych miejsc, ludzi i czynności codziennych oraz własnej aktywności, jak to ma miejsce u dzieci starszych. Przyjmuje się, że wczesna interwencja terapeutyczna powinna być podjęta przed ukończeniem przez dziecko 3 roku życia. U większości dzieci autystycznych objawy widoczne są już w pierwszym roku życia. W typowym autyzmie pojawiają się do 36 miesiąca życia. Jako pierwsi obserwują je rodzice dziecka. Oprócz obserwacji w  sytuacjach domowych lub zbliżonych do nich, w  znanym dziecku otoczeniu, gdzie czuje się bezpiecznie, narzędziem pomocnym we wczesnej diagnozie autyzmu, z  którego mogą skorzystać jest zamieszczona LISTA OBJAWÓW wg E. Kehrera:

• • Poród: nie są znane żadne typowe objawy,
• • 3 – 10 dzień życia: nie są znane żadne typowe objawy,
• • 4 – 6 tydzień życia: częsty krzyk, ale nie jako sygnał potrzeb, np.: głodu,
• • 3 – 4 miesiąc życia: brak śmiechu lub uśmiechu, brak reakcji na twarz matki,
• • 6 – 7 miesiąc życia: brak zainteresowania zabawką, brak wyciągania rączek, przy podnoszeniu do góry sztywnienie lub zwiotczenie, nie trzymanie głowy, brak gaworzenia,
• • 10 – 12 miesiąc życia: brak zainteresowania otoczeniem, zadowolenie z pozostawania samemu, długie fazy płaczu i krzyku, częste stereotypie (kiwanie, skrobanie przedmiotów, brak zabawy, tylko stereotypowy ruch zabawką), brak kontaktu wzrokowego z matką i rozróżniania poszczególnych osób, brak reakcji na bodźce słuchowe (jakby było głuche), brak wskazywania na osoby lub przedmioty, brak naśladowania ruchów, opóźniony rozwój mowy, monotonne, dziwaczne, bezsensowne paplanie bez naśladowania,
• • 21 – 24 miesiąc życia: zaburzenia snu, czujny sen nocny, brak gryzienia (żucia) pokarmów, przyjmowanie płynnego lub papkowatego pożywienia, upodobanie do niezmiennych wzorów wizualnych, stereotypowe ruchy rękoma (kręcenie, trzepotanie, skrobanie, itp.), wiotkość mięśni, częste upadki, brak kontaktu wzrokowego, patrzenie obok, brak ciekawości, niechęć lub lęk przed zmianami otoczenia, ewentualnie także odroczona echolalia, użycie schematów słownych często bez zrozumienia,
• • 3 – 4 rok życia: nieuzasadniony śmiech lub uśmiech, chodzenie na palcach, podskakiwanie, osobliwe zapotrzebowanie na pewne potrawy, manieryzmy przy spożywaniu posiłków, stereotypowe zajmowanie się przedmiotami, perseweracje przy zabawie, sztywne trzymanie się przyzwyczajeń, nikłe reakcje na ból i na zimno, tendencje do samouszkodzeń, podejmowanie kontaktu przez wąchanie, całowanie, dotyk czy opukiwanie, zatykanie uszu przy określonych dźwiękach, kontakt z  otoczeniem bez użycia mowy, ewentualnie przez naprowadzenie (osoba jako narzędzie), lepszy kontakt z rodzicami, gorszy z rówieśnikami, przewaga kontaktu cielesnego, brak naśladowania zachowań, mutyzm, skłonność mówienia do siebie, zamiana zaimków, zaburzenia melodii mowy, ogólne cofnięcie się w mówieniu lub całkowita utrata zdolności mówienia. Punktem wyjścia do podjęcia dalszych kroków odnośnie postępowania z dzieckiem (na bazie zebranych przez rodziców informacji) powinna być jednak konsultacja medyczna. Tym bardziej, że często wskazane jest przeprowadzenie dodatkowych badań wykluczających, np. wadę słuchu, uszkodzenie narządów mowy, epilepsję, itp. Podsumowując: rodzice małego dziecka przy pomocy różnych narzędzi, np. obserwacji w warunkach domowych, listy objawów Kehrera są w stanie dokonać wstępnej diagnozy celem rozpoznania bądź wykluczenia autyzmu dziecięcego. Poczynione w ten sposób ustalenia stanowią jedynie wstęp do dalszej i szczegółowej diagnozy specjalistycznej, której punktem kulminacyjnym będzie konsultacja lekarska.

Psycholog mgr  Marcin  Wójcik,  Poradnia Psychologiczno - Pedagogiczna w Radomiu, ul. Kolejowa 15