Kołdra obciążeniowa/sensoryczna. Co to jest i po co się ją stosuje?

Spokojne, uśmiechnięte, skoncentrowane dziecko, łatwo usypiające wieczorem  i przesypiające całą noc – to marzenie każdego rodzica. Dużo tulenia i zabaw na pewno może być pomocne, ale często nie wystarcza: szczególnie w przypadku dzieci wymagających, z zaburzeniami integracji sensorycznej, ze spektrum autyzmu czy ADHD. W ciągu dnia szukają one wielu wrażeń, oddziałujących na ich ciało. Lubią się rozciągać, pchać i ciągnąć różne przedmioty lub ludzi, wciskać pod poduszki albo za kanapę, mocno przytulać, zeskakiwać z wysokości, tupać albo wręcz odwrotnie, unikają tego wszystkiego. Wydają się nie do końca panować nad swoim ciałem, bo często rzeczywiście niewłaściwie przetwarzają informacje odbierane przez skórę, mięśnie i ścięgna.

Z pomocą takim dzieciom i ich zmęczonym rodzicom może przyjść kołderka sensoryczna. Kołdry sensoryczne to z pozoru zwykłe kołdry, jednak o niezwykłych właściwościach terapeutycznych. Ich inna nazwa to kołdry obciążeniowe i właśnie to „obciążenie” stanowi o ich wyjątkowości. Wnętrze kołderki stanowi specjalne wypełnienie, które powoduje delikatny nacisk na ciało, stymulujący układ proprioreceptywny (czucie głębokie).

Kołdra obciążeniowa poprzez delikatny nacisk stymuluje wyspecjalizowane receptory zawarte w  mięśniach i  ścięgnach, odpowiedzialne za dostarczanie prawidłowych informacji na temat położenia ciała w przestrzeni oraz ogólnych jego elementów względem siebie. Jest to niezbędna umiejętność potrzebna człowiekowi w codziennym życiu przy wykonywaniu nawet najprostszych czynności.

Poprzez korzystanie z kołdry obciążeniowej działamy na ciało uspokajająco i wyciszająco, wpływamy również na zwiększenie naszej koncentracji i uwagi. Osoby korzystające z prawidłowo dobranej kołdry śpią głębiej, przez co są bardziej wypoczęte i zrelaksowane. Oczywiście im dłużej z niej korzystamy tym efekty są większe i bardziej odczuwalne.

Najważniejszym i najskuteczniejszym sposobem korzystania z kołdry obciążeniowej jest przykrywanie nią ciała w trakcie snu (długość spania pod kołdrą określa Terapeuta SI). Kołdrą przykrywamy się w taki sposób aby głowa  i szyja były odkryte, najlepiej przyłożyć kołdrę od poziomu klatki piersiowej w stronę nóg. Ważne aby zbyt duża część kołdry nie zwisała poza ciałem osoby używającej kołdry. Dzięki temu oddziałujemy bezpośrednio na ciało, a nie materac. Jednocześnie w momencie gdy użytkownik zdecyduje się ją ściągnąć z siebie nie będzie to stanowiło dla niego problemu. Z tego samego powodu należy pamiętać aby kołdra obciążeniowa była odpowiednio dobrana do wagi ciała użytkownika. Zbyt ciężka kołdra może również uniemożliwić jej swobodne zsunięcie.

Należy również pamiętać, że kołdry obciążeniowe świetnie sprawdzają się jako reduktor napięcia po całym dniu pełnym wrażeń. Warto w trakcie odpoczynku przykryć się kołdrą, co pozwala na wyciszenie ciała i zrelaksowanie się. Dzięki temu możemy łatwiej zasnąć i lepiej wypocząć.

Kołdra obciążeniowa, aby spełniać jak najlepiej swoją funkcję stymulującą powinna być dobrana prawidłowo do konkretnej osoby. W  momencie korzystania z tej samej kołderki przez inną osobę terapia może nie tylko nie przynieść oczekiwanych rezultatów, ale również przynieść negatywne skutki. Kołdra musi być odpowiednio dopasowana indywidualnie do wzrostu i wagi jej użytkownika, najlepiej przez Terapeutę Integracji Sensorycznej. Do obciążenia kołderek używany jest granulat szklany lub kulki szklane. Takie wypełnienie kołderki jest hipoalergiczne, co jest niezwykle ważne w przypadku osób z alergią. Uszyta powinna być z antyalergicznych i naturalnych materiałów. Wybierając kolorystykę kołdry obciążeniowej należy sugerować się odczuciami jej przyszłego użytkownika. Jest to niezwykle ważne dla osób z nadwrażliwością wzrokową, aby kolor był dostosowany do jego potrzeb, często jednolity, aby w żaden sposób nie pobudzał.

Oto niektóre spośród licznych sposobów użycia kołderki obciążeniowej:

• • przykrycie dziecka na czas usypiania: pomaga zrelaksować się i usnąć, dzięki redukcji ruchów, ukojeniu, poczuciu bezpieczeństwa;
• • przykrycie śpiącego dziecka na określoną ilość czasu: zapewnia odpowiednią ilość wrażeń zmysłowi kinestetycznemu („dostymulowuje” dzieci z małą wrażliwością, „odczula” nadwrażliwe) , stanowi element tzw. „diety sensorycznej”;
• • zawijanie dziecka – od stóp po szyję – w kocyk (tzw. „naleśnik” lub „hot dog”): stymuluje zmysł dotyku i czucie głębokie, pozwala „poczuć swoje ciało” i „przejąć nad nim kontrolę”;
• • korzystanie z kołderki podczas dziennego odpoczynku lub drzemek – przede wszystkim pomaga zrelaksować się, ukoić po nadmiarze wrażeń, wypocząć;
• • kładzenie złożonej kilkakrotnie kołderki na kolanach w czasie nauki – wspomaga koncentrację uwagi, ułatwia wytrwanie w bezruchu;
• • stosowanie kołderki w czasie sytuacji wymagających ograniczonej ruchliwości, np. podczas podróży – pomaga znieść niewygodę dostarczając ciału wrażeń, których mu brakuje z uwagi na unieruchomienie;
• • okrywanie kołderką podczas przejścia z jednej aktywności do innej – obciążenie ciała na kilka minut pomaga wyciszyć się dziecku po aktywnej formie zabawy i rozpocząć kolejną (zmiany aktywności są trudne dla niektórych dzieci – np. z zaburzeniami ze spektrum autyzmu; kołderka pomaga zminimalizować ten problem);
• • zapewnienie dostępu do kołderki i umożliwienie korzystania z niego wtedy, gdy dziecko samo czuje taką potrzebę – pozwala dziecku regulować odpowiednią ilość wrażeń oraz przywrócić równowagę.

mgr Renata Nobis